همگام با جام ملت های آسیا (2) دومین قسمت از تاریخچه جام ملت های آسیا را با اتفاقات رخ داده در سال 1968 که منجر به قهرمانی اول ایران در این رقابت ها شد، مرور می‌ کنیم.

 

در سال 1964 ایران می‌ توانست به مرحله نهایی رقابت ها صعود کند اما به علت کسر بودجه ضمن عدم شرکت در این رقابت ها از حضور در بسیاری از مسابقات مهم، مثل مقدماتی جام‌جهانی 1966 انگلستان، بازماندیم. در این رقابت ها آنچنان که گفتیم تیم‌ ملی فوتبال رژیم اشغالگر قدس در شهر تل آویو به عنوان قهرمانی رسید، تیم‌ملی هندوستان به عنوان دوم رسید و تیم‌ملی کره جنوبی قهرمان دو دوره گذشته به عنوان سوم بسنده کرد. با توجه به آنکه در مسابقات مقدماتی المپیک 1964 توکیو ایران با قدرت تیم‌ملی فوتبال هندوستان را شکست داده بود و هندوستان تیم دوم جام ملت ها شده بود، شانس ایران برای کسب موفقیت در این رقابت ها بالا بود.

ایران میزبان مرحله نهایی چهارمین دوره رقابت های جام ملت های آسیا، که در آن زمان به «کاپ آسیا» موسوم بود، شد. به همین جهت برای اولین بار از شرکت در دور مقدماتی این رقابت ها معاف بودیم و رژیم اشغالگر قدس هم به علت قهرمانی در دوره گذشته رقابت ها مثل ایران در مسابقات مقدماتی شرکت نکرد. سایر تیم های آسیایی در سه گروه مسابقات مقدماتی را برگزار کردند؛ هنک کنگ و تایوان با شکست برابر ژاپن و کره جنوبی از حضور در این رقابت ها بازماندند، کشور برمه که در مسابقات آسیایی 1966 بانکوک قهرمان شده بود، برای اولین بار در جام ملت های آسیا شرکت کرد تا رسمیت بیشتری به این بازی ها بدهد. چرا که تا آن زمان علیرغم برگزاری مستقل مسابقات فوتبال در آسیا در قالب نام جام ملت ها یا کاپ آسیا، هنوز بازی های آسیایی در فوتبال قاره اعتبار و اهمیت بیشتری داشت. با حضور برمه، این اعتبار در جام ملت ها بالا رفت. در دور مقدماتی برمه برابر هندوستان برنده شد و به این رقابت ها صعود کرد.

ایران در شرایطی میزبان رقابت ها شد که دو ماه قبل با حضور مصطفی مکری به عنوان رئیس جدید فدراسیون فوتبال مواجه بودیم. او به جای حسینعلی سرودی زمام امور فوتبال کشور را برعهده گرفت. از مهمترین وقایع فوتبال در زمستان سال 1346 عزل حسین فکری از سرمربیگری تیم‌ملی بود. مکری به جای حسین فکری، داود نصیری را مدیر تیم های ملی کرد و مقدرات تیم های ملی فوتبال را به او سپرد. داود نصیری هم اختیار تیم‌ملی را در جام ملت ها به محمود بیاتی سپرد. با حضور محمود بیاتی تیم‌ملی با نفراتی مثل عزیز اصلی، فرامرز ظلی، هادی طاووسی، جعفر کاشانی، محراب شاهرخی، حسن حبیبی، مصطفی عرب، حمید امینی خواه، همایون بهزادی، غلامحسین فرزامی، اکبر افتخاری، فریبرز اسماعیلی، اصغر شرفی، حسینعلی کلانی، غلام وفاخواه و ... به مسابقات رفت.

مسابقات به صورت دوره ای در ورزشگاه شهید شیرودی، امجدیه سابق، برگزار شد و در هر 4 بازی ایران استادیوم لبریز از حضور تماشاگر شد. در این بازی ها ابتدا به مصاف هنک کنگ رفتیم و حریف قدرتمند را 2 ـ صفر بردیم. در دیدار دوم برابر تایوان فوق العاده کار کردیم و 4 ـ صفر برنده شدیم. برمه حریف قدرتمند دیگری بود که در مسابقات آسیایی 1966 بانکوک برابر تیم‌ملی دوبار در مرحله گروهی و فینال برنده شده بود. برد 3 ـ یک برابر برمه نتیجه ای بکر و فوق العاده برای فوتبال ما بود. فوتبال رژیم اشغالگر قدس که کشور متبوعش تازه از جنگ 1967 با اعراب فارغ شده بود، در سه بازی گذشته 2 برد و یک مساوی داشت. به عبارتی ایران با یک مساوی هم قهرمان می‌ شد، اما حریف برای قهرمانی نیاز به پیروزی داشت. حساسیت بازی چنان زیاد بود که حتی به نشریات غیرورزشی هم کشیده شد، نشریه توفیق با یک کاریکاتور جالب جریان بازی را به صورتی به نمایش درآورد که فوتبالیست های رژیم اشغالگر با توپ و تانک به میدان آمده و در جواب شاهرخی و همایون بهزادی می‌ گویند توپ ما این شکلیه! این کاریکاتور به منظور نشان دادن خوی تجاوزکارانه رژیم اشغالگر چاپ شد و خیلی زود نشریه مورد اشاره از روزنامه فروشی ها جمع شد.

بسیاری از کلیمی های متعصب و پولدار بلیت های فراوانی را پیش خرید کرده بودند تا طرفداران تیم‌ملی حضور گسترده ای نداشته باشند. اما هجوم مردم برای حضور در استادیوم چنان زیاد بود که هیچ نیرویی موفق نشد آنها را از سکوهای خالی دور کند. بازی آغاز شد و رژیم اشغالگر قدس ابتدا دروازه ایران را گشود. حملات فراوان ایران با ضربه همایون بهزادی نتیجه داد. بازی یک ـ یک شد اما حریف به شدت معترض بود و ضربه بهزادی، که از روی خط آشکارا رد شده بود، را گل نمی‌ دانست. ایران با همین نتیجه هم قهرمان می‌ شد، اما گل دقیقه 89 قلیچ خانی باعث شد ابهامات درباره حمایت داور از ایران برطرف شده و جشن قهرمانی با شکوه تمام شود. ایران با قدرت فراوان برای اولین بار قهرمان جام ملت های آسیا شد. مردم بازیکنان تیم‌ملی را بعد از جشن قهرمانی تا میدان هفتم تیر سردست آوردند. جشن قهرمانی بی نظیر بود، مردم در حرکتی خودجوش از خیابان مفتح تا خیابان کریمخان را به شادی پرداخته و شعارهای تندی علیه تجاوز رژیم اشغالگر و در حمایت از فلسطین مظلوم سر دادند. تظاهرات ضدصهیونیستی برای آن روزگار یک حرکت سیاسی بزرگ بود.

بعد از پایان مسابقات فیلمی به عنوان جام آسیایی توسط هژیر داریوش ساخته و به روی پرده سینما آمد. این فیلم که در پاییز و زمستان سال 47، 80 روز روی پرده بود به صورت مستند شرکت و قهرمانی فوتبال ایران را به تصویر کشید. در این فیلم عطاالله بهمنش نقش آنونسر را برعهده داشت و با الفاظ حماسی به خواندن متن این فیلم پرداخت. متاسفانه از آن فیلم به صورت رسمی تنها یک نسخه بی کیفیت وجود دارد که چندی قبل همایون بهزادی آن را به آرشیو تلویزیون هدیه کرد.